是按怎蠓仔定定來共我叮煞袂叮別人?Sī-án-tsuánn báng-á tiānn-tiānn lâi kā guá tìng suah bē tìng pa̍t-lâng?

若講著蠓仔,大多數的人應該攏捌有予伊叮過,尤其是佇熱人的時陣,暗時欲睏進前若無先共蠓罩和蠓仔香攢好勢,定著會予伊叮甲睏袂去,實在是有夠討厭。閣有較食力的是,蠓仔閣是濟濟傳染病的傳播媒介,伊會傳播親像天狗熱、ma-lá-lí-á、日本腦炎佮Zika等等的病症,造成重大公共衛生的問題。根據統計,蠓仔佇2015年刣死比其他動物甚至人類本身閣較濟的人,會使講是對咱健康危害上大的生物。毋過,毋知逐家敢有這个經驗:一群人做伙,有人就是定定會成做蠓仔的目標,予叮甲閃袂離;毋過嘛是有人敢若天生對蠓仔有免疫力,就是較袂予伊叮著,是啥物因端造成的咧?

Nā kóng tio̍h báng-á, tuā-to-sòo ê lâng ìng-kai lóng bat ū hōo i tìng––kuè, iû-kî sī tī jua̍h––lâng ê sî-tsūn, àm-sî beh khùn tsìn-tsîng nā bô sing kā báng-tà hām báng-á-hiunn tshuân hó-sè, tiānn-tio̍h ē hōo i tìng kah khùn-bē-khì, si̍t-tsāi sī ū kàu thó-ià. Koh ū khah tsia̍h-la̍t ê sī, báng-á koh sī tsē-tsē thuân-jiám-pēnn ê thuân-pòo muî-kài, i ē thuân-pòo tshin-tshiūnn Thian-káu-jia̍t, Ma-lá-lí-á, Ji̍t-pún-náu-iām kap Zika tíng-tíng ê pēnn-tsìng, tsō-sîng tiōng-tāi kong-kiōng uē-sing ê būn-tê. Kin-kì thóng-kè, báng-á tī 2015 nî thâi-sí pí kî-tha tōng-bu̍t sīm-tsì jîn-luī pún-sin koh khah tsē ê lâng, ē-sái kóng sī tuì lán kiān-khong guî-hāi siōng tuā ê sing-bu̍t. M̄-koh, m̄-tsai ta̍k-ke kám ū tsit ê king-giām: tsi̍t kûn lâng tsò-hué, ū lâng tō sī tiānn-tiānn ē tsiânn-tsò báng-á ê bo̍k-piau, hōo tìng kah siám bē lī, m̄-koh mā sī ū lâng kánn-ná thian-sing tuì báng-á ū bián-i̍k-li̍k, tō sī khah bē hōo i tìng––tio̍h, sī siánn-mi̍h in-tuann tsō-sîng-ê––leh?

閱讀全文 是按怎蠓仔定定來共我叮煞袂叮別人?Sī-án-tsuánn báng-á tiānn-tiānn lâi kā guá tìng suah bē tìng pa̍t-lâng?

想欲避免失智症,骨力運動就著矣啦 Siūnn beh pī-bián sit-tì-tsìng, kut-la̍t ūn-tōng tō tio̍h–ah–lah

定定聽人講:人食老毋但體力輸少年人,頭殼嘛定定會番顛失智。毋過,雖罔整體體能流失是身體老化的正常現象,咱頭殼的功能敢定著會變較䆀咧?頭殼的認知功能包含記憶力、注意力、語言、抽象思考佮判斷等等。失智症就是腦部功能退化造成種種無仝認知功能流失的症頭。伊有可能是自然的退化,嘛有可能是因為著著《神經退化性病症》(neurodegenerative disease)親像帕金森氏症(Parkinson’s)抑是阿茲海默症(Alzheimer’s)造成。

Tiānn-tiānn thiann lâng kóng: lâng tsia̍h-lāu m̄-nā thé-la̍t su siàu-liân-lâng, thâu-khak mā tiānn-tiānn ē huan-tian sit-tì. M̄-koh, sui-bóng tsíng-thé thé-lîng liû-sit sī sin-thé nóo-huà ê tsìng-siông hiān-siōng, lán thâu-khak ê kong-lîng kám tiānn-tio̍h ē piàn khah bái––leh? Thâu-khak ê jīn-ti kong-lîng pau-hâm kì-ik-li̍k, tsù-ì-li̍k, gí-giân, thiu-siōng su-khó kap phuànn-tuān tíng-tíng. Sit-tì-tsìng tō sī náu-pōo kong-lîng thè-huà tsō-sîng tsióng-tsióng bô-kāng jīn-ti kong-lîng liû-sit ê tsìng-thâu. I ū khó-lîng sī tsū-jiân ê thè-huà, mā ū khó-lîng sī in-uī tio̍h-tio̍h “sîn-king thè-huà-sìng pēnn-tsìng” (neurodegenerative disease) tshin-tshiūnn “Parkinson’s” a̍h-sī “Alzheimer’s” tsō-tsiânn.

閱讀全文 想欲避免失智症,骨力運動就著矣啦 Siūnn beh pī-bián sit-tì-tsìng, kut-la̍t ūn-tōng tō tio̍h–ah–lah

查埔人若向望欲有健康的囡仔,請骨力運動閣減食薰 Tsa-poo-lâng nā ǹg-bāng beh ū kiān-khong ê gín-á, tshiánn kut-la̍t ūn-tōng koh kiám tsia̍h-hun

囡仔是母親所生,老母懷胎的時陣的生活會大大影響著腹內囡仔的發育。所擺醫生攏會提醒有身的查某人毋通啉酒佮食薰,因為酒精和nicotine會造成生出來的囡仔出現體重無夠、身心發展慢鈍等等的後果。有研究嘛顯示:老母若是傷大箍,𪜶生出來的囡仔未來會大箍、抑是著糖尿病、心臟病以及中風的機率會比正常體重查某人生出來的囝兒加較懸。按呢有人會問:查埔人敢是就較毋免煩惱,會使做任何予家己感覺爽快的代誌咧?

Gín-á sī bú-tshin sóo senn, lāu-bú huâi-thai ê sî-tsūn ê sing-ua̍h ē tuā-tuā íng-hióng tio̍h pak-lāi gín-á ê huat-io̍k. Sóo-pái i-sing lóng ē thê-tshénn ū-sin ê tsa-bóo-lâng m̄-thang lim-tsiú kap tsia̍h-hun, in-uī tsiú-tsing hām nicotine ē tsō-sîng senn––tshut-lâi ê gín-á tshut-hiān thé-tāng bô kàu, sin-sim huat-tián bān-tūn tíng-tíng ê hiō-kó. Ū gián-kiù mā hián-sī: lāu-bú nā siunn tuā-khoo, in senn––tshut-lâi ê gín-á bī-lâi ē tuā-khoo, a̍h-sī tio̍h thn̂g-jiō-pēnn, sim-tsōng-pēnn, í-ki̍p tiòng-hong ê ki-lu̍t ē pí tsìng-siông thé-tāng tsa-bóo-lâng senn––tshut-lâi ê kiánn-jî ke khah kuân. Án-neh ū lâng ē mn̄g: tsa-poo-lâng kám sī tō khah m̄-bián huân-ló, ē-sái tsò jīm-hô hōo ka-tī kám-kak sóng-khuài ê tāi-tsì––leh? 閱讀全文 查埔人若向望欲有健康的囡仔,請骨力運動閣減食薰 Tsa-poo-lâng nā ǹg-bāng beh ū kiān-khong ê gín-á, tshiánn kut-la̍t ūn-tōng koh kiám tsia̍h-hun

2018年Nobel生理醫學獎—癌症免疫療法的先行者 2018 nî Nobel sing-lí-i-ha̍k-tsióng—gâm-tsìng bián-i̍k-liâu-huat ê sian-hîng-tsiá

阻止免疫系統「踏擋仔」來治療癌症 Tsóo-tsí bián-i̍k-hē-thóng “ta̍h-tòng-á” lâi tī-liâu gâm-tsìng

2018年的Nobel生理醫學獎決定頒發予發展癌症免疫療法的兩位學者:美國MD Anderson 癌症中心的James Allison和日本京都大學的Tasuku Honjo。Nobel委員會呵咾表示:𪜶兩位免疫學家透過刺激原底受壓制的免疫系統來對抗腫瘤,就若親像共一台車的車擋仔放掉仝款,予醫學界建立全新的癌症治療模式。這毋但是頭一擺Nobel生理醫學獎頒發予研究癌症療法的學者,也是自從舊年頒發予研究生理時鐘的科學家了後,閣再一擺以實際行動肯定做基礎研究的科學家。

2018 nî ê Nobel sing-lí-i-ha̍k tsióng kuat-tīng pan-huat hōo huat-tián gâm-tsìng bián-i̍k liâu-huat ê nn̄g-uī ha̍k-tsiá: Bí-kok MD Anderson gâm-tsìng tiong-sim ê James Allison hām Ji̍t-pún Kiann-too-tāi-ha̍k ê Tasuku Honjo. Nobel uí-uân-huē o-ló piáu-sī: in nn̄g-uī bián-i̍k-ha̍k-ka thàu-kuè tshì-kik guân-té siū ap-tsè ê bián-i̍k-hē-thóng lâi tuì-khòng tsíng-liû, tō ná tshin-tshiūnn kā tsi̍t-tâi tshia ê tshia-tòng-á pàng-tiāu kāng-khuán, hōo i-ha̍k-kài kiàn-li̍p tsuân-sin ê gâm-tsìng tī-liâu bôo-sik. Tse m̄-nā sī thâu-tsi̍t-pái Nobel sing-lí-i-ha̍k tsióng pan-huat hōo gián-kiù gâm-tsìng liâu-huat ê ha̍k-tsiá, iā-sī tsū-tsiông kū-nî pan-huat hōo gián-kiù sing-lí-sî-tsing ê kho-ha̍k-ka liáu-āu, koh tsài tsi̍t pái í si̍t-tsè hîng-tōng khíng-tīng tsò ki-tshóo-gián-kiù ê kho-ha̍k-ka.

閱讀全文 2018年Nobel生理醫學獎—癌症免疫療法的先行者 2018 nî Nobel sing-lí-i-ha̍k-tsióng—gâm-tsìng bián-i̍k-liâu-huat ê sian-hîng-tsiá

生理時鐘的奧秘 Sing-lí-sî-tsing ê ò-pì

毋知逐家敢有斟酌共想過:是按怎人佇暗時會愛睏,天光自然會起床?是啥物機制予人佇早起、中晝、佮暗頭仔會想欲食三頓?是按怎醫生抑是藥濟師開藥仔的時,攏會再三提醒病人食藥仔的時間?是按怎諺語會講:一暗無眠,三暗補袂盡?

M̄-tsai ta̍k-ke kám ū tsim-tsiok kā siūnn kuè: sī-án-tsuánn lâng tī àm-sî ē ài-khùn, thinn-kng tsū-jiân ē khí-tshn̂g? Sī siánn-mi̍h ki-tsè hōo lâng tī tsá-khí, tiong-tàu, kap àm-thâu-á ē siūnn beh tsia̍h sann-tǹg? Sī-án-tsuánn i-sing a̍h-sī io̍h-tsè-su khui io̍h-á ê sî, lóng ē tsài-sann thê-tshénn pēnn-lâng tsia̍h io̍h-á ê sî-kan? Sī-án-tsuánn gān-gí ē kóng: tsi̍t àm bô bîn, sann àm póo bē tsīn?

閱讀全文 生理時鐘的奧秘 Sing-lí-sî-tsing ê ò-pì