會記得讀國中的時陣，佇生物課本裡有讀著下面這段內容：19世紀的英國工業革命當咧時行，因為燒塗炭排放出濟濟烏煙，共樹林裡的樹仔樹皮染甲烏物嘛，紲落去予踮樹林內生活的蛾仔族群發生變化。原底佇工業革命進前的蛾仔族群是白蛾仔占多數，烏蛾仔占少數，因為彼當時白蛾仔歇佇淺色樹皮的樹身較袂予天頂飛的鳥仔看著，有機會會當活落來。不而過，工業革命起行以後，空氣汙染予原底白白的樹皮變做烏的，致使白蛾仔予飛鳥佇遠遠就共伊看現現，定定成做鳥仔的食物。數量原本較少的烏蛾仔拄好會使覕佇烏色的樹身，走閃天敵，無疑悟煞沓沓仔成做主要的族群。這个故事除了是咧解說演化論中《適者生存》的概念以外，嘛是欲共咱提醒講：看起來敢若無底代的人類活動，其實大大影響著咱四箍圍仔的生態。
Ē-kì––tit tha̍k kok-tiong ê sî-tsūn, tī sing-bu̍t khò-pún––ni̍h ū tha̍k––tio̍h ē-bīn tsit tuānn lāi-iông: 19 sè-kí ê Ing-kok kang-gia̍p-kik-bīng tng teh sî-kiânn, in-uī sio thôo-thuànn pâi-hòng tshut tsē-tsē oo-ian, kā tshiū-nâ––ni̍h ê tshiū-á tshiū-phuê ní kah oo-mih-mah, suà––lo̍h-khì hōo tiàm tshiū-nâ lāi sing-ua̍h ê ia̍h-á tso̍k-kûn huat-sing piàn-huà. Guân-té tī kang-gia̍p-kik-bīng tsìn-tsîng ê ia̍h-á tso̍k-kûn sī pe̍h-ia̍h-á tsiàm to-sòo, oo-ia̍h-á tsiàm tsió-sòo, in-uī hit-tong-sî pe̍h-ia̍h-á hioh tī tshián-sik tshiū-phuê ê tshiū-sin khah bē hōo thinn-tíng pue ê tsiáu-á khuànn––tio̍h, ū ki-huē ē-tàng ua̍h––lo̍h-lâi. Put-jî-kò, kang-gia̍p-kik-bīng khí-kiânn í-āu, khong-khì u-jiám hōo guân-té pe̍h-pe̍h ê tshiū-phuê piàn-tsò oo––ê, tì-sú pe̍h-ia̍h-á hōo pue-tsiáu tī hn̄g-hn̄g tō kā i khuànn-hiān-hiān, tiānn-tiānn tsiânn-tsò tsiáu-á ê tsia̍h-mi̍h. Sòo-liōng guân-pún khah tsió ê oo-ia̍h-á tú-hó ē-sái bih tī oo-sik ê tshiū-sin, tsáu-siám thian-ti̍k, bô-gî-ngōo suah ta̍uh-ta̍uh-á tsiânn-tsò tsú-iàu ê tso̍k-kûn. Tsit ê kòo-sū tû-liáu sī teh kái-sueh ián-huà-lūn tiong “sik-tsiá sing-tsûn” ê kài-liām í-guā, mā sī beh kā lán thê-tshénn kóng: khuànn––khí-lâi kánn-ná bô-tī-tāi ê jîn-luī ua̍h-tāng, kî-si̍t tuā-tuā íng-hióng tio̍h lán sì-khoo-uî-á ê sing-thài.
