全文朗讀 Tsuân-bûn lóng-tho̍k
熱人若到，毋但天氣翕熱予人心情齷齪，午後三不五時拄著的西北雨，常常予囥佇外口的矸仔積水生蠓仔，致到天狗熱大流行。
Jua̍h––lâng nā-kàu, m̄-nā thinn-khì hip-jua̍h hōo lâng sim-tsîng ak-tsak, ngóo-āu sam-put-gōo-sî tú-tio̍h ê sai-pak-hōo, siông-siông hōo khǹg tī guā-kháu ê kan-á tsik-tsuí senn báng-á, tì-kàu Thian-káu-jia̍t tuā liû-hîng.
佮武漢肺炎無仝，天狗熱是透過蠓仔叮來穢人。也就是講病毒著愛靠蠓仔先去欶著天狗熱患者的血，紲來閣去叮健康的人，順紲共病毒穢予𪜶。所以對病毒來講，若欲有效率的生湠，的確著愛予蠓仔佇茫茫人海裡，走揣出帶天狗熱病毒的患者，先共伊叮了，才閣來叮別人，按呢才通共病毒湠出去。毋過蠓仔就毋是咧靠病毒生活，欲怎樣共伊唌去叮著病的人咧？
Kap Bú-hàn hì-iām bô-kāng, Thian-káu-jia̍t sī thàu-kuè báng-á tìng lâi uè––lâng. Iā-tō-sī kóng pēnn-to̍k tio̍h-ài khò báng-á sing khì suh tio̍h Thian-káu-jia̍t huān-tsiá ê hueh, suà––lâi koh khì tìng kiān-khong ê lâng, sūn-suà kā pēnn-to̍k uè hōo in. Sóo-í tuì pēnn-to̍k lâi kóng, nā beh ū hāu-lu̍t ê senn-thuànn, tik-khak tio̍h-ài hōo báng-á tī bông-bông jîn-hái ni̍h, tsáu-tshuē tshut tài Thian-káu-jia̍t pēnn-to̍k ê huān-tsiá, sing kā i tìng liáu, tsiah koh lâi tìng pa̍t-lâng, án-ne tsiah thang kā pēnn-to̍k thuànn––tshut-khì. M̄-koh báng-á tō m̄-sī teh khò pēnn-to̍k sing-ua̍h, beh tsuánn-iūnn kā i siânn khì tìng tio̍h pēnn ê lâng leh?
中國清華大學的教授程功，佇今年六月出刊的《細胞》期刊，發表伊的團隊針對這件代誌所做的研究。𪜶發見天狗熱以及Zika病毒，會共患者身軀的體味，改變做會唌蠓的氣味，予蠓仔佇一大陣人中，會代先共𪜶叮，紲落來才閣去叮別人，自按呢病毒就通佇咱社區裡湠開。
Tiong-kok Tshing-huâ tāi-ha̍k ê kàu-siū Thîng-kong, tī kin-nî la̍k-gue̍h tshut-khan ê “Sè-pau” kî-khan, huat-piáu i ê thuân-tuī tsiam-tuì tsit-kiānn tāi-tsì sóo tsò ê gián-kiù. In huat-kiàn Thian-káu-jia̍t í-ki̍p Zika pēnn-to̍k, ē kā huān-tsiá sin-khu ê thé-bī, kái-piàn tsò ē siânn báng ê khì-bī, hōo báng-á tī tsi̍t-tuā-tīn lâng tiong, ē tāi-sing kā in tìng, suà––lo̍h-lâi tsiah koh khì tìng pa̍t lâng, tsū-án-ne pēnn-to̍k tō thang tī lán siā-khu ni̍h thuànn––khui.
人若著病造成身軀的體味變化並無偌罕見，比論講佇非洲流行的Ma-lá-lí-á（瘧疾），就予患者的身軀鼻起來較合蠓的胃口。著武漢肺炎的患者，𪜶的身軀嘛會有特殊的體味，鼻仔利的狗仔就鼻會出精差，所以佇疫情當咧滾絞的時，有國家就訓練狗仔來鼻入境的旅客，看𪜶有著病抑無，聽講準確性袂比PCR較䆀。
Lâng nā tio̍h-pēnn tsō-sîng sin-khu ê thé-bī piàn-huà pīng bô guā hán-kiàn, pí-lūn kóng tī Hui-tsiu liû-hîng ê Ma-lá-lí-á, tō hōo huān-tsiá ê sin-khu phīnn––khí-lâi khah ha̍h báng ê uī-kháu. Tio̍h Bú-hàn hì-iām ê huān-tsiá, in ê sin-khu mā ē ū ti̍k-sû ê thé-bī, phīnn-á lāi ê káu-á tō phīnn ē tshut tsing-tsha, sóo-í tī i̍k-tsîng tng-teh kún-ká ê sî, ū kok-ka tō hùn-liān káu-á lâi phīnn ji̍p-kíng ê lú-kheh, khuànn in ū tio̍h pēnn a̍h bô, thiann-kóng tsún-khak-sìng bē pí PCR khah bái.
程教授的團隊，共穢著天狗熱或者是Zika病毒的實驗鳥鼠囥一籠，另外一籠是無著病的健康鳥鼠。𪜶發見若予蠓仔揀，約略三分二的蠓會飛向有帶病的鳥鼠，可見著病的鳥鼠鼻起來較著味。程教授推論講，無的確是鳥鼠皮膚裡某種化學成份共蠓唌來，伊和伊的團隊斟酌分析鳥鼠仔體味的化學成份以後，揣著一號號做苯乙酮的化學物，蠓仔對伊特別敏感，著病鳥鼠皮膚的苯乙酮含量嘛是健康鳥鼠的十倍。若共苯乙酮抹佇健康鳥鼠抑是人的皮膚，會予蠓較捷共𪜶叮。團隊揣來幾个著天狗熱的患者，對𪜶的胳下空（腋下)收集的氣味成份裡，確實有較濟苯乙酮，致使𪜶𠢕予蠓叮。
Thîng kàu-siū ê thuân-tuī, kā uè-tio̍h Thian-káu-jia̍t hi̍k-tsiá-sī Zika pēnn-to̍k ê si̍t-giām niáu-tshí khǹg tsi̍t lâng, līng-guā tsi̍t lâng sī bô tio̍h-pēnn ê kiān-khong niáu-tshí. In huat-kiàn nā hōo báng-á kíng, iok-lio̍k sann-hun-jī ê báng ē pue hiòng ū tài-pēnn ê niáu-tshí, khó-kiàn tio̍h-pēnn ê niáu-tshí phīnn––khí-lâi khah tio̍h bī. Thîng kàu-siū thui-lūn kóng, bô-tik-khak sī niáu-tshí phuê-hu ni̍h bóo tsióng huà-ha̍k sîng-hūn kā báng siânn––lâi, i hām i ê thuân-tuī tsim-tsiok hun-sik niáu-tshí-á thé-bī ê huà-ha̍k-sîng-hūn í-āu, tshuē tio̍h tsi̍t hō hō-tsò pún-it-tâng ê huà-ha̍k-bu̍t, báng-á tuì i ti̍k-pia̍t bín-kám, tio̍h-pēnn niáu-tshí phuê-hu ê pún-it-tâng hâm-liōng mā sī kiān-khong niáu-tshí ê tsa̍p-puē. Nā kā pún-it-tâng buah tī kiān-khong niáu-tshí a̍h-sī lâng ê phuê-hu, ē hōo báng khah tsia̍p kā in tìng. Thuân-tuī tshuē lâi kuí-ê tio̍h Thian-káu-jia̍t ê huān-tsiá, tuì in ê koh-ē-khang siu-tsi̍p ê khì-bī sîng-hūn ni̍h, khak-si̍t ū khah tsē pún-it-tâng, tì-sú in gâu hōo báng tìng.
為怎樣著天狗熱抑是Zika的人的皮膚有較濟的苯乙酮咧？苯乙酮由是蹛佇咱皮膚的一種共生細菌所分泌，細菌的量平常時會受咱皮膚控制，予苯乙酮的濃度袂傷懸。不而過，人若予天狗熱抑是Zika病毒穢著，這个壓制細菌生湠的機制會受阻礙，致使苯乙酮的分泌量衝懸，自按呢直直共蠓唌來。
Uī-tsuánn-iūnn tio̍h Thian-káu-jia̍t a̍h-sī Zika ê lâng ê phuê-hu ū khah tsē pún-it-tâng leh? Pún-it-tâng sī iû tuà tī lán phuê-hu ê tsi̍t tsióng kiōng-sing sè-khún sóo hun-pì, sè-khún ê liōng pîng-siông sî ē siū lán phuê-hu khòng-tsè, hōo pún-it-tâng ê lông-tōo bē siunn kuân. Put-jî-kò, lâng nā hōo Thian-káu-jia̍t a̍h-sī Zika pēnn-to̍k uè––tio̍h, tsit ê ap-tsè sè-khún senn-thuànn ê ki-tsè ē siū tsóo-gāi, tì-sú pún-it-tâng ê hun-pì liōng tshìng-kuân, tsū-án-ne ti̍t-ti̍t kā báng siânn––lâi.
講起來病毒嘛真奸巧，共苯乙酮用做幫贊伊生湠的好家私。好佳哉程教授的團隊有發見若予病鳥鼠食bi-tá-mín A（vitamin A），會減少𪜶皮膚苯乙酮的量，予𪜶較袂唌蠓仔，這凡勢通成做一个對抗天狗熱佮Zika流行的好法度。
Kóng––khí-lâi pēnn-to̍k mā tsin kan-khiáu, kā pún-it-tâng iōng tsò pang-tsān i senn-thuànn ê hó ke-si. Hó-ka-tsài Thîng kàu-siū ê thuân-tuī ū huat-kiàn nā hōo pēnn niáu-tshí tsia̍h bi-tá-mín A, ē kiám-tsió in phuê-hu pún-it-tâng ê liōng, hōo in khah bē siânn báng-á, tse huān-sè thang tsiânn-tsò tsi̍t ê tuì-khòng Thian-káu-jia̍t kap Zika liû-hîng ê hó huat-tōo.