新竹交通大學的教授劉俊秀，參加佇波蘭舉辦的第24屆聯合國氣候變遷大會(COP24)的時陣，聽著一个自稱來自「中國台灣」的少年家，呵咾中國佇大興安嶺用竹仔進行人工森林復育的效果有偌好拄偌好，予伊當場掠狂，共黜臭講，對生態上好的做法毋是種作單一樹種的樹林，應該愛予大自然家己沓沓仔恢復像原底彼款的，有無仝樹仔踮內底生湠的樹林才著。
Sin-tik Kau-thong-tāi-ha̍k ê kàu-siū Lâu tsùn-siù, tsham-ka tī Pho-lân kí-pān ê tē 24 kài Liân-ha̍p-kok khì-hāu-piàn-tshian tāi-huē (COP24) ê sî-tsūn, thiann-tio̍h tsi̍t ê tsū-tshing lâi-tsū “Tiong-kok-Tâi-uân” ê siàu-liân-ke, o-ló Tiong-kok tī Tāi-hing-an-niá iōng tik-á tsìn-hîng jîn-kang-sim-lîm ho̍k-io̍k ê hāu-kó ū guā-hó-tú-guā-hó, hōo i tong-tiûnn lia̍h-kông, kā thuh-tshàu kóng, tuì sing-thài siōng hó ê tsò-huat m̄-sī tsìng-tsoh tan-it tshiū-tsióng ê tshiū-nâ, ing-kai ài hōo tāi-tsū-jiân ka-tī ta̍uh-ta̍uh-á khue-ho̍k tshiūnn guân-té hit-khuánn––ê, ū bô-kāng tshiū-á tiàm lāi-té senn-thuànn ê tshiū-nâ tsiah tio̍h.
多元的物種是樹林生態的底蒂 To-guân ê bu̍t-tsióng sī tshiū-nâ sing-thài ê té-tì
全世界有三分之二的植物生踮樹林裡，樹林會使講是大自然的肺，共動物吐出來的二氧化碳吸收，閣提供予咱維持性命所需要的sàng-sòo （氧氣）。生態專家足早就知影，維持樹林內底生態的多樣性，對樹木佮花草以及踮遐生活的動物蟲豸是真要緊。2016年一篇刊豋佇《科學》期刊的論文就講：樹林內底的生物多樣性(biodiversity)若愈低，樹林的基礎生產力就愈䆀；生物多樣性若較懸，樹林的基礎生產力就會較好。毋過，樹林的基礎生產力是啥物意思咧？
Tsuân-sè-kài ū sann-hun-tsi-jī ê si̍t-bu̍t senn tiàm tshiū-nâ––ni̍h, tshiū-nâ ē-sái kóng sī tāi-tsū-jiân ê hì, kā tōng-bu̍t thóo––tshut-lâi ê jī-ióng-huà-thuànn khip-siu, koh thê-kiong hōo lán uî-tshî sènn-miā sóo su-iàu ê sàng-sòo. Sing-thài-tsuan-ka tsiok tsá tō tsai-iánn, uî-tshî tshiū-nâ lāi-té sing-thài ê to-iūnn-sìng, tuì tshiū-ba̍k kap hue-tsháu í-ki̍p tiàm hia sing-ua̍h ê tōng-bu̍t thâng-thuā sī tsin iàu-kín. 2016 nî tsi̍t phinn khan-ting tī “Kho-ha̍k” kî-khan ê lūn-bûn tō kóng: tshiū-nâ lāi-té ê sing-bu̍t-to-iūnn-sìng (biodiversity) nā lú kē, tshiū-nâ ê ki-tshóo-sing-sán-li̍k tō lú bái; sing-bu̍t-to-iūnn-sìng nā khah kuân, tshiū-nâ ê ki-tshóo-sing-sán-li̍k tō ē khah hó. M̄-koh, tshiū-nâ ê ki-tshóo-sing-sán-li̍k sī siánn-mi̍h ì-sù––leh?
簡單講，基礎生產力就是樹林裡的植物進行光合作用，共無機分子（水佮二氧化碳）變做含碳的有機化合物（比論樹根、樹枝、樹葉、和果子等等）的能力。共無機物變做有機物對樹林生態系統誠要緊，因為其他的動物、蟲豸的確著愛倚靠植物生產夠額的有機物質才有才調生存，生態學就共植物號做生態系統的「生產者」。咱人類和種種無仝的動物就是生態系統的「消費者」，紲落去細菌佮其他微生物等等的「分解者」，就會共漚去的植物抑是死去的動物死體分解做無機物予生產者重新閣利用。
Kán-tan-kóng, ki-tshóo-sing-sán-li̍k tō sī tshiū-nâ––ni̍h ê si̍t-bu̍t tsìn-sîng kong-ha̍p-tsok-iōng, kā bû-ki-hun-tsú (tsuí kap jī-ióng-huà-thuànn) pián-tsò hâm thuànn ê iú-ki-huà-ha̍p-bu̍t (pí-lūn tshiū-kin, tshiū-ki, tshiū-hio̍h, hām kué-tsí tíng-tíng) ê lîng-li̍k. Kā bû-ki-bu̍t piàn-tsò iú-ki-bu̍t tuì tshiū-nâ sing-thài-hē-thóng tsiânn iàu-kín, in-uī kî-tha ê tōng-bu̍t, thâng-thuā tik-khak tio̍h ài uá-khò si̍t-bu̍t sing-sán kàu-gia̍h ê iú-ki-bu̍t-tsit tsiah ū tsâi-tiāu sing-tsûn, sing-thài-ha̍k tō kā si̍t-bu̍t hō-tsò sing-thài-hē-thóng ê “sing-sán-tsiá”. Lán jîn-luī hām tsióng-tsióng bô-kāng ê tōng-bu̍t tō sī sing-thài-hē-thóng ê “siau-huì-tsiá”, suà––lo̍h-khì sè-khún kap kî-tha bî-sing-bu̍t tíng-tíng ê “hun-kái-tsiá”, tō ē kā àu––khì ê si̍t-bu̍t a̍h-sī sí––khì ê tōng-bu̍t sí-thé hun-kái tsò bû-ki-bu̍t hōo sing-sán-tsiá tiông-sin koh lī-iōng.
一个生產力懸的樹林，伊內底通常攏是樹木茂盛，花草動物蟲豸大興（生物多樣性懸）。對林業的角度來看，咱就會使佇伊內底剉較濟柴。毋過，濟濟所在因為發展經濟的需求，或者是想欲較緊達成造林的目的，煞共原底自然天生的樹木剉掉，改種較有經濟利益抑是生較緊的樹栽，比論講像竹仔彼類的經濟作物或者是單一種類的樹木。這種法度雖罔佇真短的時間內就會當看著效果，毋過若長期來看，伊毋但對生態不利，也無法度支持林業的永續發展。
Tsi̍t ê sing-sán-li̍k kuân ê tshiū-nâ, i lāi-té thong-siông lóng sī tshiū-ba̍k bōo-sīng, hue-tsháu tōng-bu̍t thâng-thuā tuā hing (sing-bu̍t-to-iūnn-sìng kuân). Uì lîm-gia̍p ê kak-tōo lâi khuànn, lán tō ē-sái tī i lāi-té tshò khah tsē tshâ. M̄-koh, tsē-tsē sóo-tsāi in-uī huat-tián king-tsè ê su-kiû, hi̍k-tsiá sī siūnn beh khah kín ta̍t-sîng tsō-lîm ê bo̍k-tik, suah kā guân-té tsū-jiân thian-sing ê tshiū-ba̍k tshò tiāu, kái tsìng khah ū king-tsè-lī-ik a̍h-sī senn khah kín ê tshiū-tsai, pí-lūn kóng tshiūnn tik-á hit-luī ê king-tsè-tsok-bu̍t hi̍k-tsiá sī tan-it tsióng-luī ê tshiū-ba̍k. Tsit tsióng huat-tōo sui-bóng tī tsin té ê sî-kan lāi tō ē-tàng khuànn tio̍h hāu-kó, m̄-koh nā tn̂g-kî lâi khuànn, i m̄-nā tuì sing-thài put-lī, iā bô-huat-tōo tsi-tshî lîm-gia̍p ê íng-sio̍k huat-tián.
樹種豐富的混合林會使吸收較濟二氧化碳 Tshiū-tsióng hong-hù ê hūn-ha̍p-lîm ē-sái khip-siu khah tsē jī-ióng-huà-thuànn
樹種豐富的樹林，毋但基礎生產力較懸，嘛會使吸收較濟二氧化碳，來抑制地球暖化。這个發表佇今年十月的《科學》期刊的研究，是瑞士的科學家Bernhard Schmid 佮德國以及中國的學者，針對樹林裡樹種的多樣性和溫室氣體吸收量之間的關係，所做到今規模上大上蓋完整的研究。這个由幾若國的專家組成的研究團隊佇中國江西的山坪，和在地作田人合作，分區種一種、兩種、四種、八種和十六種無仝種類的樹木，攏總有15萬欉。
Tshiū-tsióng hong-hù ê tshiū-nâ, m̄-nā ki-tshóo-sing-sán-li̍k khah kuân, mā ē-sái khip-siu khah tsē jī-ióng-huà-thuànn, lâi ah-tsè tē-kiû luán-huà. Tsit ê huat-piáu tī kin-nî tsa̍p––gue̍h ê “Kho-ha̍k” kî-khan ê gián-kiù, sī Suī-sū ê kho-ha̍k-ka Bernhard Schmid kap Tik-kok í-ki̍p Tiong-kok ê ha̍k-tsiá, tsiam-tuì tshiū-nâ––ni̍h tshiū-tsióng ê to-iūnn-sìng hām un-sik-khì-thé khip-siu-liōng tsi-kan ê kuan-hē, sóo tsò kàu-tann kui-bôo siōng tuā siōng kài uân-tsíng ê gián-kiù. Tsit ê iû kuí-nā kok ê tsuan-ka tsóo-sîng ê gián-kiù thuân-tuī tī Tiong-kok Kang-sai ê suann-phiânn, hām tsāi-tē tsoh-tshân-lâng ha̍p-tsok, hun-khu tsìng tsi̍t tsióng, nn̄g tsióng, sì tsióng, peh tsióng, hām tsa̍p-la̍k tsióng bô-kāng tsióng-luī ê tshiū-ba̍k, lóng-tsóng ū 15 bān tsâng.
紲落去八冬了後，𪜶觀察著有十六種無仝樹種的混合林，每公頃裡的所有樹木，平均儲存31.5公噸的碳，相比之下佇單一樹種的純林，每公頃干焦儲存12公噸的碳。換一句話來講，有十六種樹種的混合林，整體樹木生成的有機物的碳含量是干焦有一種樹仔的純林的兩倍半。因為有機物內底的碳元素是對二氧化碳轉換來的，也就是講有多樹種的混合林會當吸收較濟空氣中的二氧化碳，閣共伊轉變做有機化合物，來支持其他生物的生湠發展。
Suà––lo̍h-khì peh tang liáu-āu, in kuan-tshat tio̍h ū tsa̍p-la̍k tsióng bô kāng tshiū-tsióng ê hūn-ha̍p-lîm, muí kong-khíng––ni̍h ê sóo-ū tshiū-ba̍k, pîng-kin tû-tsûn 31.5 kong-tùn ê thuànn, sio-pí-tsi-hā tī tan-it tshiū-tsióng ê sûn-lîm, muí kong-khíng kan-na tû-tsûn 12 kong-tùn ê thuànn. Uānn tsi̍t kù uē lâi kóng, ū tsa̍p-la̍k tsióng tshiū-tsióng ê hūn-ha̍p-lîm, tsíng-thé tshiū-ba̍k senn-sîng ê iú-ki-bu̍t ê thuànn hâm-liōng sī kan-na ū tsi̍t tsióng tshiū-á ê sûn-lîm ê nn̄g-puē-puànn. In-uī iú-ki-bu̍t lāi-té ê thuànn-guân-sòo sī uì jī-ióng-huà-thuànn tsuán-uānn lâi––ê, iā tō sī kóng ū to-tshiū-tsióng ê hūn-ha̍p-lîm ē-tàng khip-siu khah tsē khong-khì tiong ê jī-ióng-huà-thuànn, koh kā i tsuán-piàn tsò iú-ki-huà-ha̍p-bu̍t, lâi tsi-tshî kî-tha sing-bu̍t ê senn-thuànn huat-tián.
所擺講：政府若想欲𤆬頭種樹仔造林，的確著愛栽較多樣的樹木，按呢毋但會當避免地球繼續暖化無煞，樹林本身的基礎生產力嘛會較懸，較會得通保護受威脅的生物多樣性。Bernhard Schmid佇文尾嘛強調講：混合林除了有頂面所講的利益以外，伊嘛較袂受病菌以及極端氣候影響，對林業欲永續發展有不止仔大的價值。
Sóo-pái kóng: tsìng-hú nā siūnn-beh tshuā-thâu tsìng tshiū-á tsō-lîm, tik-khak tio̍h-ài tsai khah to-iūnn ê tshiū-ba̍k, án-ne m̄-nā ē-tàng pī-bián tē-kiû kè-sio̍k luán-huà bô-suah, tshiū-nâ pún-sin ê ki-tshóo-sing-sán-li̍k mā ē khah kuân, khah ē-tit-thang pó-hōo siū ui-hia̍p ê sing-bu̍t-to-iūnn-sìng. Bernhard Schmid tī bûn bué mā kiông-tiāu kóng: hūn-ha̍p-lîm tû-liáu ū tíng-bīn sóo kóng ê lī-ik í-guā, i mā khah bē siū pēnn-khún í-ki̍p ki̍k-tuan-khì-hāu íng-hióng, tuì lîm-gia̍p beh íng-sio̍k huat-tián ū put-tsí-á tuā ê kè-ta̍t.