定定聽食薰的朋友咧哼：我已經試過幾若擺欲改薰，毋過就是無法度共伊改掉。會記得佇細漢的時陣，嘛捌聽過序大人抑是學校老師共咱提醒：食薰對身體有害，是一種歹習慣，歹習慣若養成了會誠僫改，所以千萬毋通食。無毋著，無人會否認食薰對身體的害，但就是改伊改袂掉。是按怎會按呢咧？其實愛食薰毋但是一項歹習慣爾爾，不時咧癮薰嘛會當算是一種病。就親像大多數的慢性病按呢，慢慢仔形成，紲落去就誠僫改。
Tiānn-tiānn thiann tsia̍h-hun ê pîng-iú teh hainn: guá í-king tshì-kuè kuí-nā-pái beh kái-hun, m̄-koh tō sī bô-huat-tōo kā i kái-tiāu. Ē-kì––tsit tī sè-hàn ê sî-tsūn, mā bat thiann-kuè sī-tuā-lâng a̍h-sī ha̍k-hāu lāu-su kā lán thê-tshínn: tsia̍h-hun tuì sin-thé iú-hāi, sī tsi̍t tsióng pháinn-si̍p-kuàn, pháinn-si̍p-kuàn nā ióng-sîng liáu ē tsiânn oh kái, sóo-í tshian-bān m̄-thang tsia̍h. Bô-m̄-tio̍h, bô lâng ē hónn-jīn tsia̍h-hun tuì sin-thé ê hāi, tān tō sī kái i kái bē tiāu. Sī-án-tsuánn ē án-ne––leh? Kî-si̍t ài tsia̍h-hun m̄-nā sī tsi̍t-hāng pháinn-si̍p-kuàn niā-niā, put-sî teh giàn-hun mā ē-tàng sǹg-sī tsi̍t tsióng pēnn. Tō tshin-tshiūnn tuā-to-sòo ê bān-sìng pēnn án-ne, bān-bān-á hîng-sîng, suà––lo̍k-khì tō tsiânn oh kái.
薰歹改其實是正常的生理反應，這和咱的腦部的運作有密切的關係。咱人的腦是由將近一千億的神經細胞(腦細胞)所組成。每一个神經細胞會佮其他的神經細胞互相連接來交換資訊，形成一个非常精密的神經網路。不管是人抑是動物，每一个行為的完成，攏和神經的傳導有關。不而過神經和神經之間看起來雖然相連，𪜶其實並無直接接觸，𪜶主要是透過一種號做神經傳導物質 (neurotransmitter)的化學物質來和相倚的神經互相傳遞資訊。存在佇腦部的神經傳導物質有足濟種，無仝部位的神經細胞會利用無仝的神經傳導物質佮相倚的細胞溝通。神經細胞釋放出的神經傳導物質，會予其他的神經細胞頂懸無仝的受體接受。有的會予接受的神經受刺激，加強訊息的傳播，親像危險的訊號的傳送著愛加強，通予人趕緊閃避；有的顛倒會予接受的神經受壓制，減弱神經的傳導，就親像聽著無重要的資訊，無偌久就會袂記得。
Hun pháinn-kái kî-si̍t sī tsìng-siông ê sing-lí huán-ìng, tse hām lán ê náu-pōo ê ūn-tsok ū bi̍t-tshiat ê kuan-hē. Lán lâng ê náu sī iû tsiong-kīn tsi̍t-tshing-ik ê sîn-king-sè-pau (náu-sè-pau) sóo tsóo-sîng. Muí tsi̍t ê sîn-king-sè-pau ē kap kî-tha ê sîn-king-sè-pau hōo-siong liân-tsiap lâi kau-uānn tsu-sìn, hîng-sîng tsi̍t ê hui-siông tsing-bi̍t ê sîn-king-bāng-lōo. Put-kuán sī lâng a̍h-sī tōng-bu̍t, muí tsi̍t ê hîng-uî ê uân-sîng, lóng hām sîn-king ê thuân-tō iú-kuan. Put-jî-kò sîn-king hām sîn-king tsi-kan khuànn––khí-lâi sui-jiân sio-liân, in kî-si̍t pīng bô ti̍t-tsiap tsiap-tshiok, in tsú-iàu sī thàu-kuè tsi̍t tsióng hō-tsò sîn-king-thuân-tō-bu̍t-tsit (neurotransmitter) ê huà-ha̍k bu̍t-tsit lâi hām sio-uá ê sîn-king hōo-siong thuân-tē tsu-sìn. Tsûn-tsāi tī náu-pōo ê sîn-king-thuân-tō-bu̍t-tsit ū tsiok tsē tsióng, bô-kāng pōo-uī ê sîn-king-sè-pau ē lī-iōng bô-kāng-khuán ê sîn-king-thuân-tō-bu̍t-tsit kap sio-uá ê sè-pau koo-thong. Sîn-king-sè-pau sik-hòng tshut ê sîn-king-thuân-tō-bu̍t-tsit, ē hōo kî-tha ê sîn-king-sè-pau tíng-kuân bô-kāng ê siū-thé tsiap-siū. Ū ê ē hōo tsiap-siū ê sîn-king siū tshì-khik, ka-kiông sìn-sit ê thuân-pòo, tshin-tshiūnn guî-hiám ê sìn-hō ê thuân-sàng tio̍h ài ka-kiông, thang hōo lâng kuánn-kín siám-pī; ū ê tian-tó ē hōo tsiap-siū ê sîn-king siū ap-tsè, kiám-jio̍k sîn-king ê thuân-tō, tō tshin-tshiūnn thiann-tio̍h bô tiōng-iàu ê tsu-sìn, bô-guā-kú tō ē bē-kì-tsit.
佇人的腦部有一種號做Dopamine的神經傳導物質，伊會予人有活力佮慾望去做會予家己感覺快樂的代誌。譬論講，伊會予人佇腹肚枵的時陣愛食物件，喙焦的時想欲啉水，悲傷的時需要人的陪伴等等。伊的濃度若愈懸，人的慾望就愈強；伊的濃度若低，人就會厭𤺪無動機。這是咱人欲生存所需要的正常生理和心理反應。一種行為若是對人的生存愈有利益，伊就會予Dopamine的量衝愈懸，造成人想欲做這項代誌的動機加愈強。這就是為啥物絕食抗議會遮爾仔艱苦的原因。
Tī lâng ê náu-pōo ū tsi̍t tsióng hō-tsò Dopamine ê sîn-king-thuân-tō-bu̍t-tsit, i ē hōo lâng ū ua̍h-li̍k kap io̍k-bōng khì tsò ē hōo ka-tī kám-kak khuài-lo̍k ê tāi-tsì. Phì-lūn kóng, i ē hōo lâng tī pak-tóo-iau ê sî-tsūn ài tsia̍h mi̍h-kiānn, tshuì-ta ê sî siūnn beh lim tsuí, pi-siong ê sî su-iàu lâng ê puê-phuānn tíng-tíng. I ê lông-tōo nā lú kuân, lâng ê io̍k-bōng tō lú kiông; i ê lông-tōo nā kē, lâng tō ē ià-siān bô tōng-ki. Tse sī lán lâng beh sing-tsûn sóo su-iàu ê tsìng-siông sing-lí hām sim-lí huán-ìng. Tsi̍t tsióng hîng-uî nā sī tuì lâng ê sing-tsûn lú ū lī-ik, i tō ē hōo Dopamine ê liōng tshìng lú kuân, tsō-sîng lâng siūnn beh tsò tsit hāng tāi-tsì ê tōng-ki ke lú kiông. Tse tō sī uī-siánn-mi̍h tsua̍t-si̍t-khòng-gī ē tsiah-nī-á kan-khóo ê guân-in.
薰內底有一種號做nicotine 的成份。食薰人共薰欶入去肺部了，nicotine隨就會予人吸收入去血路，紲落去佇10秒鐘內就會進入去腦部。進入腦部的nicotine會佮專門製做Dopamine的神經細胞結合，促使遮的神經細胞來釋放Dopamine，予腦中的Dopamine的濃度衝懸，人自然就感覺誠爽快。但是這紲落去會予咱的腦產生錯誤的判斷，認為nicotine是維持生存所必要的物，造成食薰人不時攏咧癮薰。
Hun lāi-té ū tsi̍t tsióng hō-tsò nicotine ê sîng-hūn. Tsia̍h-hun-lâng kā hun suh ji̍p-khì hì-pōo liáu, nicotine suî tō ē hōo lâng khip-siu ji̍p-khì hueh-lōo, suà––lo̍k-khì tī tsa̍p bió-tsing lāi tō ē tsìn-ji̍p khì náu-pōo. Tsìn-ji̍p náu-pōo ê nicotine ē kap tsuan-bûn tsè-tsò Dopamine ê sîn-king-sè-pau kiat-ha̍p, tshiok-sú tsia-ê sîn-king-sè-pau lâi sik-hòng Dopamine, hōo náu tiong ê Dopamine ê lông-tōo tshìng kuân, lâng tsū-jiân tō kám-kak tsiânn sóng-khuài. Tān-sī tse suà––lo̍k-khì ē hōo lán ê náu sán-sing tshò-gōo ê phuànn-tuàn, jīn-uî nicotine sī uî-tshî sing-tsûn sóo pit-iàu ê mi̍h, tsō-sîng tsia̍h-hun-lâng put-sî lóng teh giàn-hun.
閣有較嚴重的一點，因為nicotine毋是天然的神經傳導物質，伊留踮佇腦部的時間會較長，無像天然的神經傳導物質會快速予人體分解抑是回收。這就會造成腦中長期有過量的Dopamine。腦為著欲適應這種有過量Dopamine的新環境，會共Dopamine所引起的慾望的程度降低，這會當透過減少佇腦細胞面頂專門咧接受Dopamine刺激的受體的量。紲落去若欲達到仝款程度的刺激，所需要的Dopamine的量著愛較濟，按呢著閣需要愈濟的nicotine。予人會愈來愈倚靠食薰來達到快樂爽快的感覺，所食的薰量嘛會愈來愈重。
Koh ū khah giâm-tiōng ê tsi̍t tiám, in-uī nicotine m̄-sī thian-jiân ê sîn-king-thuân-tō-bu̍t-tsit, i lâu tiàm tī náu-pōo ê sî-kan ē khah tn̂g, bô tshiūnn thian-jiân ê sîn-king-thuân-tō-bu̍t-tsit ē khuài-sok hōo jîn-thé hun-kái a̍h-sī huê-siu. Tse tō ē tsō-sîng náu tiong tn̂g-kî ū kuè-liōng ê Dopamine. Náu uī tio̍h beh sik-ìng tsit tsióng ū kuè-liōng ê Dopamine ê sin khuân-kíng, ē kā Dopamine sóo ín-khí––ê io̍k-bōng ê thîng-tōo kàng-kē, tse ē-tàng thàu-kuè kiám-tsió tī náu-sè-pau bīn-tíng tsuan-bûn teh tsiap-siū Dopamine tshì-khik ê siū-thé ê liōng. Suà––lo̍k-khì nā beh ta̍t-kàu kāng-khuán thîng-tōo ê tshì-khik, sóo su-iàu ê Dopamine ê liōng tio̍h ài khah tsē, án-ne tio̍h koh su-iàu lú tsē ê nicotine. Hōo lâng ē lú lâi lú uá-khò tsia̍h-hun lâi ta̍t-kàu khuài-lo̍k sóng-khuài ê kám-kak, sóo tsia̍h ê hun-liōng mā ē lú lâi lú tāng.
仝款的道理，長期食薰的人若忽然停止噗薰，會造成腦中Dopamine的濃度無夠，予人會足想欲閣食薰來提升Dopamine的濃度。當然經過一段時間了，腦會自然閣再予腦中的Dopamine的受體的量恢復平衡。伊所需要的時間和過去所食的薰量有關。一般來講，薰若食愈重的人，伊想欲成功來改薰的難度嘛會愈懸。
Kāng-khuán ê tō-lí, tn̂g-kî tsia̍h-hun ê lâng nā hut-jiân thîng-tsí pok-hun, ē tsō-sîng náu tiong Dopamine ê lông-tōo bô-kàu, hōo lâng ē tsiok siūnn beh koh tsia̍h-hun lâi thê-sing Dopamine ê lông-tōo. Tong-jiân king-kuè tsi̍t tuānn sî-kan liáu, náu ē tsū-jiân koh-tsài hōo sîn-king-sè-pau ê Dopamine ê siū-thé ê liōng khue-ho̍k pîng-hîng. I sóo su-iàu ê sî-kan hām kuè-khì sóo tsia̍h ê hun-liōng iú-kuan. It-puann-lâi-kóng, hun nā tsia̍h lú tāng ê lâng, i siūnn beh sîng-kong lâi kái-hun ê lân-tōo mā ē lú kuân.