全文朗讀 Tsuân-bûn lóng-tho̍k
是按怎坐車若靜靜無和邊仔的人講話，車那行那幌會予咱𠢕盹龜？
Sī-án-tsuánn tsē-tshia nā tsīng-tsīng bô hām pinn––á ê lâng kóng-uē, tshia ná kiânn ná hàinn ē hōo lán gâu tuh-ku?
是按怎共囡仔囥佇搖籃裡，那搖那念歌詩予伊聽，無偌久伊就會睏去？
Sī-án-tsuánn kā gín-á khǹg tī iô-nâ––ni̍h, ná iô ná liām kua-si hōo i thiann, bô guā kú i tō ē khùn––khì?
今年一月，瑞士的科學家佇《當代生物學》期刊發表兩篇論文，針對這个現象做探討。𪜶的結果顯示講，無論是人抑是鳥鼠仔，睏佇會搖的眠床毋但予實驗志願者和鳥鼠仔睏較會飽眠，而且閣會加強𪜶的記憶力。
Kin-nî it––gue̍h, Suī-sū ê kho-ha̍k-ka tī “Tong-tāi sing-bu̍t-ha̍k” kî-khan huat-piáu nn̄g-phinn lūn-bûn, tsiam-tuì tsit ê hiān-siōng tsò thàm-thó. In ê kiat-kó hián-sī kóng, bô-lūn sī lâng a̍h-sī niáu-tshí-á, khùn tī ē iô ê bîn-tshn̂g m̄-nā hōo si̍t-giām tsì-guān-tsiá hām niáu-tshí-á khùn khah ē pá-bîn, jî-tshiánn koh ē ka-kiông in ê kì-ik-li̍k.
第一篇論文由Laurence Bayer領導的團隊，觀察18个健康少年人睏佇無仝眠床的腦波變化，來研究人當咧睏的時陣，腦部對外界環境的搖佮幌的反應。伊代先先予遮的實驗志願者睏佇實驗眠床一工，予𪜶適應新環境。第二工共mòo-tà拍開，予𪜶睏的時陣眠床會搖。第三工共mòo-tà關掉，予𪜶就敢若睏佇一般眠床按呢。Laurence Bayer發見，人若睏佇會搖規瞑的眠床，會比睏佇一般眠床閣較好落眠，嘛會較緊進入所謂的「非快速動眼睏眠期」(non-rapid eye movement, n-REM, sleep) ，也就是講咧睏的時陣，目睭仁袂快速振動，醫學研究發見人佇這个時陣，睏眠品質上好，睏較會飽眠。
Tē it phinn lūn-bûn iû Laurence Bayer líng-tō ê thuân-tuī, kuan-tshat 18 ê kiān-khong siàu-liân-lâng khùn tī bô-kāng bîn-tshn̂g ê náu-pho piàn-huà, lâi gián-kiù lâng tng-teh khùn ê sî-tsūn, náu-pōo tuì guā-kài khuân-kíng ê iô kap hàinn ê huán-ìng. I tāi-sing sing hōo tsia-ê si̍t-giām tsì-guān-tsiá khùn tī si̍t-giām bîn-tshn̂g tsi̍t kang, hōo in sik-ìng sin khuân-kíng. Tē jī kang kā mòo-tà phah-khui, hōo in khùn ê sî-tsūn bîn-tshn̂g ē iô. Tē sann kang kā mòo-tà kuainn-tiāu, hōo in tiō kánn-ná khùn tī it-puann bîn-tshn̂g án-ne. Laurence Bayer huat-kiàn, lâng nā khùn tī ē iô kui-mê ê bîn-tshn̂g, ē pí khùn tī it-puann bîn-tshn̂g koh khah hó lo̍h-bîn, mā ē khah kín tsìn-ji̍p sóo-uī ê “hui khuài-sok tōng-gán khùn-bîn kî” (non-rapid eye movement, n-REM, sleep), iā tō sī kóng teh khùn ê sî tsūn, ba̍k-tsiu-jîn bē khuài-sok tín-tāng, i-ha̍k gián-kiù huat-kiàn lâng tī tsit ê sî tsūn, khùn-bîn phín-tsit siōng-hó, khùn khah ē pá-bîn.
咱進前捌約略仔討論過睏眠對頭殼的重要性（是按怎咱睏醒了後定定會共昨暝才拄仔讀的冊袂記得？），人暗時若睏較好勢，隔轉工頭殼會較清醒。Laurence Bayer嘛發見睏佇搖規瞑的眠床，實驗志願者隔日佇記憶力測驗的表現會比前一瞑睏佇一般眠床的時較好。到底這个幌抑是搖，是怎樣予咱較好睏的？
Lán tsìn-tsîng bat iok-lio̍k-á thó-lūn kuè khùn-bîn tuì thâu-khak ê tiōng-iàu-sìng (Sī-án-tsuánn lán khùn-tshénn liáu-āu tiānn-tiānn ē kā tsa-mê tsiah tú-á tha̍k ê tsheh bē-kì-tsit?), lâng àm-sî nā khùn khah hó-sè, keh-tńg-kang thâu-khak ē khah tshing-tshénn. Laurence Bayer mā huat-kiàn khùn tī iô kui-mê ê bîn-tshn̂g, si̍t-giām tsì-guān-tsiá keh-ji̍t tī kì-ik-li̍k tshik-giām ê piáu-hiān ē pí tsîng tsi̍t mê khùn tī it-puann bîn-tshn̂g ê sî khah hó. Tàu-té tsit ê hàinn a̍h-sī iô, sī tsuánn-iūnn hōo lán khah hó khùn––ê?
Laurence Bayer共美國《Scientific Americans》雜誌解說講：腦波圖顯示，人若進入非快速動眼睏眠的時期，腦部的神經活動毋但會幫贊睏眠，嘛會促進長期記憶的形成。𪜶的團隊發見著外來固定週期的搖動，會共和睏眠以及記憶形成有關的腦波同步化，加強睏眠的深度和新記憶形成的效率。毋過，外來振動的訊號是按怎來影響著神經活動的？佇回答這个問題進前，咱代先先來了解這个牽涉著平衡的感覺，是透過啥物機制來刺激頭殼。
Laurence Bayer kā Bí-kok “Scientific Americans” tsa̍p-tsì kái-sueh kóng: náu-pho-tôo hián-sī, lâng nā tsìn-ji̍p hui khuài-sok tōng-gán khùn-bîn ê sî-kî, náu-pōo ê sîn-king-ua̍h-tāng m̄-nā ē pang-tsān khùn-bîn, mā ē tshiok-tsìn tn̂g-kî-kì-ik ê hîng-sîng. In ê thuân-tuī huat-kiàn tio̍h guā-lâi kòo-tīng tsiu-kî ê iô-tāng, ē kā hām khùn-bîn í-ki̍p kì-ik hîng-sîng iú-kuan ê náu-pho tông-pōo-huà, ka-kiông khùn-bîn ê tshim-tōo hām kì-ik hîng-sîng ê hāu-lu̍t. M̄-koh, guā-lâi tín-tāng ê sìn-hō sī án-tsuánn lâi íng-hióng tio̍h sîn-king ua̍h-tāng––ê? Tī huê-tap tsit ê būn-tê tsìn-tsîng, lán tāi-sing sing lâi liáu-kái tsit ê khan-sia̍p tio̍h pîng-hîng ê kám-kak, sī thàu-kuè siánn-mi̍h ki-tsè lâi tshì-kik thâu-khak.
佇咱人耳空內底，有一種號做「前庭」的結構，扮演予人時時會當維持平衡的要緊角色。伊予咱佇倒的、坐的、徛的、行路、走標或者是坐車的時陣，攏會使維持平衡。今，人睏佇會搖規瞑的眠床，自然會不斷刺激前庭無煞，到底前庭系統的運作和予咱較好睏的作用敢有關係咧？
Tī lán lâng hīnn-khang lāi-té, ū tsi̍t tsióng hō tsò “tsiân-tîng” ê kiat-kòo, pān-ián hōo lâng sî-sî ē-tàng uî-tshî pîng-hîng ê iàu-kín kak-sik. I hōo lán tī tó––ê, tsē––ê, khiā––ê, kiânn-lōo, tsáu-pio hi̍k-tsiá sī tsē-tshia ê sî-tsūn, lóng ē-sái uî-tshî pîng-hîng. Tann, lâng khùn tī ē iô kui-mê ê bîn-tshn̂g, tsū-jiân ē put-tuān tshì-kik tsiân-tîng bô-suah, tàu-té tsiân-tîng-hē-thóng ê ūn-tsok hām hōo lán khah hó khùn ê tsok-iōng kám ū kuan-hē––leh?
第二篇由Paul Franken領導的團隊發表的論文，利用鳥鼠仔實驗來探討前庭系統佇這个現象裡扮演的角色。和人類仝款，搖動會予實驗鳥鼠仔較緊睏（毋過並袂予𪜶睏較飽），所擺佇失去前庭功能的鳥鼠仔身軀頂，𪜶就會使研究前庭佇遮的功能矣。Paul Franken觀察著無正常前庭功能的基因改造鳥鼠，無法度得著促進睏眠的利益，暗示講這个外來振動予咱好睏的作用愛透過前庭來達成。
Tē jī phinn iû Paul Franken líng-tō ê thuân-tuī huat-piáu ê lūn-bûn, lī-iōng niáu-tshí-á si̍t-giām lâi thàm-thó tsiân-tîng-hē-thóng tī tsit ê hiān-siōng––ni̍h pān-ián ê kak-sik. Hām jîn-luī kāng-khuán, iô tāng ē hōo si̍t-giām niáu-tshí-á khah kín khùn (m̄-koh pīng-bē hōo in khùn khah pá), sóo pái tī sit-khì tsiân-tîng kong-lîng ê niáu-tshí-á sin-khu-tíng, in tō ē-sái gián-kiù tsiân-tîng ê kong-lîng––ah. Paul Franken kuan-tshat tio̍h bô tsìng-siông tsiân-tîng kong-lîng ê ki-in kái-tsō niáu-tshí, bô-huat-tōo tit-tio̍h tshiok-tsìn khùn-bîn ê lī-ik, àm-sī kóng tsit ê guā-lâi tín-tāng hōo lán hó-khùn ê tsok-iōng ài thàu-kuè tsiân-tîng lâi ta̍t-sîng.
這兩篇研究毋但予咱了解是按怎坐車會𠢕盹龜，無定著閣會當提供未來治療暗時歹睏的藥方。親像第二篇論文作者Konstantinos Kompotis所講的，設計出會搖的眠床予少年人抑是會搖的椅仔予老大人，有機會會使予𪜶睏會飽眠閣較健康。毋過伊嘛提醒逐家，這个論點閣需要較濟的研究來支持，毋通這馬就雄雄欲來做搖床抑是搖椅。
Tsit nn̄g phinn gián-kiù m̄-nā hōo lán liáu-kái sī-án-tsuánn tsē-tshia ē gâu tuh-ku, bô-tiānn-tio̍h koh ē-tàng thê-kiong bī-lâi tī-liâu àm-sî pháinn-khùn ê io̍h-hng. Tshin-tshiūnn tē jī phinn lūn-bûn tsok-tsiá Konstantinos Kompotis sóo kóng––ê, siat-kè tshut ē iô ê bîn-tshn̂g hōo siàu-liân-lâng a̍h-sī ē iô ê í-á hōo lāu-tuā-lâng, ū ki-huē ē-sái hōo in khùn ē pá-bîn koh khah kiān-khong. M̄-koh i mā thê-tshénn ta̍k-ke, tsit ê lūn-tiám koh su-iàu khah tsē ê gián-kiù lâi tsi-tshî, m̄-thang tsit-má tō hiông-hiông beh lâi tsò iô-tshn̂g a̍h-sī iô-í.