全文朗讀 Tsuân-bûn lóng-tho̍k
人若食老毋但身體比少年時較荏，跤腿和手骨的筋肉嘛𠢕流失。捌有媒體報導講，佇台灣每十个老大人就有一个有筋肉不足的症頭。閣有較驚人的代誌是，筋肉的流失恐驚比你所想的閣較早開始，根據國外的研究，人若過30歲，筋肉就開始沓沓仔流失。聽候到60歲抑是80歲的時，分別有欲四分之一佮一半的老大人，有筋肉量無夠的問題。這个問題佇台灣65歲以上的老大人的發生率甚至佮失智症相當。筋肉量若無夠，會予筋肉的力頭不足，造成人跤骨手骨較無力，予𪜶愈貧惰運動，無咧動會予筋肉愈𠢕流失，惡性循環之下予老大人𠢕跋倒著傷，致使𪜶長期倒眠床，年久月深了後濟濟慢性病就綴咧來。
Lâng nā tsia̍h-lāu m̄-nā sin-thé pí siàu-liân sî khah lám, kha-thuí hām tshiú-kut ê kin-bah mā gâu liû-sit. Bat ū muî-thé pò-tō kóng, tī Tâi-uân muí tsa̍p ê lāu-tuā-lâng tō ū tsi̍t ê ū kin-bah put-tsiok ê tsìng-thâu. Koh ū khah kiann––lâng ê tāi-tsì sī, kin-bah ê liû-sit khióng-kiann pí lí sóo-siūnn––ê koh khah tsá khai-sí, kin-kì kok-guā ê gián-kiù, lâng nā kuè 30 huè, kin-bah tō khai-sí ta̍uh-ta̍uh-á liû-sit. Thìng-hāu kàu 60 huè a̍h-sī 80 huè ê sî, hun-pia̍t ū beh sì-hun-tsi-it kap tsi̍t-puànn ê lāu-tuā-lâng, ū kin-bah-liōng bô-kàu ê būn-tê. Tsit ê būn-tê tī Tâi-uân 65 huè í-siōng ê lāu-tuā-lâng ê huat-sing-lu̍t sīm-tsì kap sit-tì-tsìng siong-tong. Kin-bah-liōng nā bô-kàu, ē hōo kin-bah ê la̍t-thâu put-tsiok, tsō-sîng lâng kha-kut tshiú-kut khah bô-la̍t, hōo in lú pîn-tuānn ūn-tōng, bô teh tāng ē hōo kin-bah lú gâu liû-sit, ok-sìng-sûn-khuân tsi-hā hōo lāu-tuā-lâng gâu pua̍h-tó tio̍h-siong, tì-sú in tn̂g-kî tó bîn-tshn̂g, nî-kú-gue̍h-tshim liáu-āu tsē-tsē bān-sìng-pēnn tō tuè-teh lâi.
好消息是，這个筋肉流失的問題會當透過運動來改善，科學界嘛漸漸仔了解運動是透過啥號機制咧抑制筋肉的流失。共逐家紹介進前，咱代先先來了解是按怎筋肉會綴年歲流失。
Hó-siau-sit sī, tsit ê kin-bah liû-sit ê būn-tê ē-tàng thàu-kuè ūn-tōng lâi kái-siān, kho-ha̍k-kài mā tsiām-tsiām-á liáu-kái ūn-tōng sī thàu-kuè siánn-hō ki-tsè teh ah-tsè kin-bah ê liû-sit. Kā ta̍k-ke siāu-kài tsìn-tsîng, lán tāi-sing sing-lâi liáu-kái sī-án-tsuánn kin-bah ē tuè nî-huè liû-sit.
是按怎筋肉會綴年歲流失？Sī-án-tsuánn kin-bah ē tuè nî-huè liû-sit?
咱體內的筋肉有兩款：隨意筋佮不隨意筋。隨意筋也號做骨骼筋，是出在人的意識做伸勼（收縮）的，親像跤手、喙、目、佮頷頸的筋肉等等。不隨意筋有分構成咱心臟的心筋以及咱血管佮其他內臟的平滑筋，𪜶的伸勼由自律神經調控，無受人的意識控制。一般來講，會綴人的歲壽增加來流失的筋肉，主要是骨骼筋。
Lán thé-lāi ê kin-bah ū nn̄g-khuánn: suî-ì-kin kap put-suî-ì-kin. Suî-ì-kin iā-hō-tsò kut-keh-kin, sī tshut-tsāi lâng ê ì-sik tsò tshun-kiu (siu-sok) ê, tshin-tshiūnn kha-tshiú, tshuì, ba̍k, kap ām-kún ê kin-bah tíng-tíng. Put-suî-ì kin ū hun kòo-sîng lán sim-tsōng ê sim-kin í-ki̍p lán hueh-kńg kap kî-tha lāi-tsōng ê pênn-kut-kin, in ê tshun-kiu iû tsū-lu̍t-sîn-king tiāu-khòng, bô siū lâng ê ì-sik khòng-tsè. It-puann-lâi-kóng, ē tuè lâng ê huè-siū tsing-ka lâi liû-sit ê kin-bah, tsú-iàu sī kut-keh-kin.
筋肉幹細胞 Kin-bah-kàn-sè-pau
骨骼筋由一條一條的筋纖維（也就是筋肉細胞）集粒做伙來成的，發育好勢的筋纖維袂閣分裂。所以成年人若想欲予筋肉再生通修復損害的筋肉，著愛倚靠所謂的筋肉幹細胞。筋肉幹細胞的量會綴年歲減少，少年人的筋肉幹細胞占規身軀筋肉細胞的數量約略8%，毋過到70歲左右會落到賰0.8%爾爾。所致，食老筋肉若著傷通常會較僫復原。
Kut-keh-kin iû tsi̍t-tiâu-tsi̍t-tiâu ê kin-tshiam-î (iā-tō-sī kin-bah-sè-pau) tsi̍p-lia̍p tsò-hué lâi tsiânn-ê, huat-io̍k hó-sè ê kin-tshiam-î bē koh hun-lia̍t. Sóo-í sîng-liân-lâng nā siūnn beh hōo kin-bah tsài-sing thang siu-ho̍k sún-hāi ê kin-bah, tio̍h-ài uá-khò sóo-uī ê kin-bah-kàn-sè-pau. Kin-bah-kàn-sè-pau ê liōng ē tuè nî-huè kiám-tsió, siàu-liân-lâng ê kin-bah-kàn-sè-pau tsiàm kui-sin-khu kin-bah-sè-pau ê sòo-liōng iok-lio̍k pueh-pha, m̄-koh kàu 70 huè tsó-iū ē lak kàu tshun lîng-tiám-pueh pha niā-niā. Sóo-tì, tsia̍h-lāu kin-bah nā tio̍h-siong thong-siông ē khah oh ho̍k-guân.
粒線體 Lia̍p-suànn-thé
粒線體，是咱細胞的發電廠，提供維持細胞生理功能的能量。筋肉若欲勇健有力頭，的確愛有夠額的粒線體。早前就有科學研究指出，粒線體的功能若害去，或是數量減少，無定著會致使筋肉量流失。佇2013年，瑞士的藥廠Novartis的科學家就發見粒線體功能衰退的老鳥鼠仔，定定有筋肉流失的現象，暗示粒線體佇維持筋肉健康所扮演的要緊角色。
Lia̍p-suànn-thé, sī lán sè-pau ê huat-tiān-tshiúnn, thê-kiong î-tshî sè-pau sing-lí-kong-lîng ê lîng-liōng. Kin-bah nā beh ióng-kiānn ū la̍t-thâu, tik-khak ài ū kàu-gia̍h ê lia̍p-suànn-thé. Tsá-tsîng tō ū kho-ha̍k gián-kiù tsí-tshut, lia̍p-suànn-thé ê kong-lîng nā hāi––khì, hi̍k-sī sòo-liōng kiám-tsió, bô tiānn-tio̍h ē tì-sú kin-bah-liōng liû-sit. Tī 2013 nî, Suī-sū ê io̍h-tshiúnn Novartis ê kho-ha̍k-ka tō huat-kiàn lia̍p-suànn-thé kong-lîng sue-thè ê lāu niáu-tshí-á, tiānn-tiānn ū kin-bah liû-sit ê hiān-siōng, àm-sī lia̍p-suànn-thé tī î-tshî kin-bah kiān-khong sóo pān-ián ê iàu-kín kak-sik.
Hôo-lú-bóng
咱的血液中有濟濟款予筋肉幹細胞維持分裂再生能力所需要的hôo-lú-bóng，𪜶的濃度會綴年歲減少，造成筋肉幹細胞的再生能力那來那䆀，出現筋肉老化的症頭。佇2005年美國史丹福大學的幹細胞學者Thomas Rando，共少年和老的鳥鼠仔的血管相連，予𪜶的血路相通，來研究血液中的hôo-lú-bóng對筋肉幹細胞再生能力的影響。伊的結果顯示少年鳥鼠的血液會使予老鳥鼠體內老化的筋肉幹細胞恢復再生能力，修復害去的筋肉，而且連肝臟的再生力嘛得著提升。可見少年鳥鼠血路中的健康hôo-lú-bóng，有影是維持筋肉健康的要緊元素。和這个實驗概念相仝的hôo-lú-bóng替換療法（英語：hormone replacement therapy, HRT），嘛已經予人佇臨床證明會當共筋肉因為老化失去的功能抾倒轉來。
Lán ê hueh-i̍k tiong ū tsē-tsē khuán hōo kin-bah-kàn-sè-pau î-tshî hun-lia̍t tsài-sing lîng-li̍k sóo su-iàu ê hôo-lú-bóng, in ê lông-tōo ē tuè nî-huè kiám-tsió, tsō-sîng kin-bah-kàn-sè-pau ê tsài-sing lîng-li̍k ná lâi ná bái, tshut-hiān kin-bah nóo-huà ê tsìng-thâu. Tī 2005 nî Bí-kok Sú-tan-hok tāi-ha̍k ê kàn-sè-pau ha̍k-tsiá Thomas Rando, kā siàu-liân hām lāu ê niáu-tshí-á ê hueh-kńg sio-liân, hōo in ê hueh-lōo sio-thong, lâi gián-kiù hueh-i̍k tiong ê hôo-lú-bóng tuì kin-bah-kàn-sè-pau tsài-sing-lîng-li̍k ê íng-hióng. I ê kiat-kó hián-sī siàu-liân niáu-tshí ê hueh-i̍k ē-sái hōo lāu niáu-tshí thé-lāi nóo-huà ê kàn-sè-pau khue-ho̍k tsài-sing lîng-li̍k, siu-ho̍k hāi––khì ê kin-bah, jî-tshiánn liân kuann-tsōng ê tsài-sing-li̍k mā tit-tio̍h thê-sing. Khó-kiàn siàu-liân niáu-tshí hueh-lōo tiong ê kiān-khong hôo-lú-bóng, ū-iánn sī î-tshî kin-bah kiān-khong ê iàu-kín guân-sòo. Hām tsit ê si̍t-giām kài-liām sio-kāng ê hôo-lú-bóng thè-uānn-liâu-huat (Ing-gí: hormone replacement therapy, HRT), mā í-king hōo lâng tī lîm-tshn̂g tsìng-bîng ē-tàng kā kin-bah in-uī nóo-huà sit-khì ê kong-lîng khioh tò-tńg––lâi.
運動抑制筋肉老化 Ūn-tōng ah-tsè kin-bah nóo-huà
雖罔造成筋肉老化的因端是濟閣複雜，致使醫生真僫揣著好藥仔通對症落藥，毋過有不止仔濟的研究攏指出，運動會使避免或是改善筋肉老化的症頭，若規工坐咧無愛運動會惡化筋肉的老化。舊年一个英國的團隊就發見長期有咧騎鐵馬運動的人，𪜶毋但筋肉量無因為食老來減少，甚至免疫系統的功能嘛誠好勢。所致，咱不時攏會聽著醫生咧共老大人提醒骨力運動的重要性。
Sui-bóng tsō-sîng kin-bah nóo-huà ê in-tuann sī tsē koh ho̍k-tsa̍p, tì-sú i-sing tsin oh tshuē-tio̍h hó-io̍h-á thang tuì-tsìng-lo̍h-io̍h, m̄-koh ū put-tsí-á tsē ê gián-kiù lóng tsí-tshut, ūn-tōng ē-sái pī-bián hi̍k-sī kái-siān kin-bah nóo-huà ê tsìng-thâu, nā kui-kang tsē–—teh bô-ài ūn-tōng ē ok-huà kin-bah ê nóo-huà. Kū-nî tsi̍t ê Ing-kok ê thuân-tuī tō huat-kiàn tn̂g-kî ū teh khiâ-thih-bé ūn-tōng ê lâng, in m̄-nā kin-bah-liōng bô in-uī tsia̍h-lāu lâi kiám-tsió, sīm-tsì bián-i̍k-hē-thóng ê kong-lîng mā tsiânn hó-sè. Sóo-tì, lán put-sî lóng ē thiann-tio̍h i-sing teh kā lāu-tuā-lâng thê-tshénn kut-la̍t ūn-tōng ê tiōng-iàu-sìng.
運動會使透過幾若種機制來抑制筋肉老化，下底咱簡單揀三項來共逐家紹介：
Ūn-tōng ē-sái thàu-kuè kuí-nā-tsióng ki-tsè lâi ah-tsè kin-bah nóo-huà, ē-té lán kíng sann hāng lâi kā ta̍k-ke siāu-kài:
（一）加添筋肉幹細胞的量 Ke-thinn kin-bah-kàn-sè-pau ê liōng
有捷運動的老大人，𪜶跤骨佮手骨內的筋肉幹細胞的量，會比規工坐咧看電視無愛振動的人較豐富。這也就是為怎樣佇動跤頭趺手術進前有咧運動的人，會較快復原。
Ū tsia̍p ūn-tōng ê lāu-tuā-lâng, in kha-kut kap tshiú-kut lāi ê kin-bah-kàn-sè-pau ê liōng, ē pí kui-kang tsē teh khuànn-tiān-sī bô ài tín-tāng ê lâng khah hong-hù. Tse iā-tō-sī uī-tsuánn-iūnn tī tāng kha-thâu-u tshiú-su̍t tsìn-tsîng ū teh ūn-tōng ê lâng, ē khah khuài ho̍k-guân.
（二）維持粒線體的健康 î-tshî lia̍p-suànn-thé ê kiān-khong
運動予骨骼筋內底的粒線體功能較好數量嘛較濟。美國和加拿大的學者分別觀察著有氧運動會使予筋肉細胞生較濟粒線體，予筋肉較發達。而且做無仝款的運動，對筋肉的健康真要緊，可比講愛出力的攑重會使促進生較濟粗勇的筋肉，增加筋肉的耐力；訓練心肺功能的有氧運動，會使加添粒線體的量，維持筋肉細胞的健康。
Ūn-tōng hōo kut-keh-kin lāi-té ê lia̍p-suànn-thé kong-lîng khah hó sòo-liōng mā khah tsē. Bí-kok hām Ka-ná-tah ê ha̍k-tsiá hun-pia̍t kuan-tshat tio̍h iú-ióng-ūn-tōng ē-sái hōo kin-bah-sè-pau senn khah tsē lia̍p-suànn-thé, hōo kin-bah khah huat-ta̍t. Jî-tshiánn tsò bô kāng-khuán ê ūn-tōng, tuì kin-bah ê kiān-khong tsin iàu-kín, khó-pí kóng ài tshut-la̍t ê gia̍h-tāng ē-sái tshiok-tsìn senn khah tsē tshoo-ióng ê kin-bah, tsing-ka kin-bah ê nāi-li̍k; hùn-liān sim-hì-kong-lîng ê iú-ióng-ūn-tōng, ē-sái ke-thinn lia̍p-suànn-thé ê liōng, î-tshî kin-bah-sè-pau ê kiān-khong.
（三）恢復血液中Hôo-lú-bóng的濃度 Khue-ho̍k hueh-i̍k tiong hôo-lú-bóng ê lông-tōo
運動予人觀察著有通來恢復血液中和筋肉健康相干的hôo-lú-bóng的濃度。而且嘛會當降低佮發炎有關的hôo-lú-bóng的濃度。遮的會引起發炎的hôo-lú-bóng常常予老人出現筋肉無力的症頭。
Ūn-tōng hōo lâng kuan-tshat tio̍h ū thang lâi khue-ho̍k hueh-i̍k tiong hām kin-bah kiān-khong siong-kan ê hôo-lú-bóng ê lông-tōo. Jî-tshiánn mā ē-tàng kàng-kē kap huat-iām siong-kuan ê hôo-lú-bòng ê lông-tōo. Tsia-ê ē ín-khí huat-iām ê hôo-lú-bóng siông-siông hōo lāu-lâng tshut-hiān kin-bah bô-la̍t ê tsìng-thâu.
筋肉是咱體內上大的組織，占體重的30至40%。伊毋但予咱會使活動、呼吸，而且嘛扮演維持血液中血糖、脂質、佮胺基酸平衡的要緊角色。因為老化造成的筋肉流失，常常予老大人著可比大箍和糖尿病等等的病症。捌有美國學者發見講，做一點鐘的快步行路運動會當予老婦人人隔轉工筋肉對胰島素的敏感性攑懸。胰島素是胰島細胞所分泌的一號hôo-lú-bóng，伊會指示肝臟佮筋肉細胞共加出來的血糖吸收，穩定血液中的血糖濃度。筋肉對胰島素的敏感性若懸，身體控制血糖的能力就較好，較袂大箍抑是著糖尿病。雖罔未來醫學界佮製藥界凡勢有才調發展出阻斷筋肉老化的藥仔來改善筋肉的流失，現此時「活到老，動到老」猶原是逐家公認上好的藥方。
Kin-bah sī lán thé-lāi siōng tuā ê tsoo-tsit, tsiàm thé-tāng ê 30 tsì 40 pha. I m̄-nā hōo lán ē-sái ua̍h-tāng, hoo-khip, jî-tshiánn mā pān-ián î-tshî hueh-i̍k tiong hueh-thn̂g, tsi-tsit, kap an-ki-sng pîng-hîng ê iàu-kín kak-sik. In-uī nóo-huà tsō-sîng ê kin-bah liû-sit, siông-siông hōo lāu-tuā-lâng tio̍h khó-pí tuā-khoo hām thn̂g-jiō-pēnn tíng-tíng ê pēnn-tsìng. Bat ū Bí-kok ha̍k-tsiá huat-kiàn kóng, tsò tsi̍t tiám-tsing ê khuài-pōo-kiânn-lōo ūn-tōng，ē-tàng hōo lāu-hū-jîn-lâng keh-tńg-kang kin-bah tuì î-tó-sòo ê bín-kám-sìng gia̍h-kuân. Î-tó-sòo sī î-tó-sè-pau sóo hun-pì ê tsi̍t hō hôo-lú-bóng, i ē tsí-sī kuann-tsōng kap kin-bah sè-pau kā ke––tshut-lâi ê hueh-thn̂g khip-siu, ún-tīng hueh-i̍k tiong ê hueh-thn̂g lông-tōo. Kin-bah tuì î-tó-sòo ê bín-kám-sìng nā kuân, sin-thé khòng-tsè hueh-thn̂g ê lîng-li̍k tō khah hó, khah bē tuā-khoo a̍h-sī tio̍h thn̂g-jiō-pēnn. Sui-bóng bī-lâi i-ha̍k-kài kap tsè-io̍h-kài huān-sè ū tsâi-tiāu huat-tián tshut tsóo-tn̄g kin-bah nóo-huà ê io̍h-á lâi kái-siān kin-bah ê liû-sit, hiān-tshú-sî “ua̍h kàu lāu, tāng kàu lāu” iû-guân sī ta̍k-ke kong-jīn siōng hó ê io̍h-hng.